«Με μεγάλη χαρά συμμετέχω στις εργασίες του 1ου Αναπτυξιακού Συνεδρίου Πελοποννήσου. Πρόκειται για μια σημαντική διοργάνωση, η οποία αποτελεί σημείο συνάντησης για τις παραγωγικές δυνάμεις της περιοχής. Παρέχει ένα γόνιμο πεδίο για ανταλλαγή απόψεων, για ανάδειξη προβλημάτων, αλλά και ευκαιριών που αφορούν στο σήμερα και το αύριο της ανάπτυξης στην Πελοπόννησο: μια περιφέρεια που μπορεί και αξίζει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην προσπάθεια για ανάκαμψη και ανάταξη της εθνικής οικονομίας.
Η προσπάθεια αυτή περνά μέσα από τη ριζική αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Από τη μετάβαση σε ένα νέο υπόδειγμα, με επίκεντρο την υγιή επιχειρηματικότητα, την εξωστρέφεια, την καινοτομία. Περνά από την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και του αναπτυξιακού δυναμικού κάθε Περιφέρειας της χώρας. Περνά από τη ενίσχυση της καινοτομίας, της διαφοροποίησης και της ποιότητας των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών. Περνά από την ενδυνάμωση των ελληνικών επιχειρήσεων, ώστε να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικές και εξωστρεφείς, να μπορέσουν να ενταχθούν σε διεθνείς αλυσίδες αξίας.
Η προσπάθεια μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας δεν μπορεί παρά να έχει ως επίκεντρο την Περιφέρεια και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτή. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζονται πολιτικές για την υποστήριξη της επιχειρηματικής ανάπτυξης και την προσέλκυση επενδύσεων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Πολιτικές κατάλληλα στοχευμένες και προσαρμοσμένες στα χαρακτηριστικά, στα συγκριτικά πλεονεκτήματα και τις δυνατότητες κάθε περιοχής.
Η Πελοπόννησος είναι μια περιφέρεια που διαθέτει σημαντικούς αναπτυξιακούς πόρους. Διαθέτει εξαιρετικό φυσικό κάλλος και μοναδική πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά. Στην Πελοπόννησο βρίσκονται μερικοί από τους σημαντικότερους, παγκοσμίως διάσημους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας. Διαθέτει στρατηγική γεωγραφική θέση και σημαντικούς λιμένες.
Η ολοκλήρωση σημαντικών οδικών αξόνων, όπως η Ολυμπία Οδός, δημιουργούν νέες ευκαιρίες στις μεταφορές, στον τουρισμό, στις επενδύσεις. Αλλά και στην πρωτογενή παραγωγή και στη μεταποίηση, φέρνοντας τις τοπικές επιχειρήσεις πιο κοντά στις αγορές των μεγάλων αστικών κέντρων.
Για να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες αυτές, χρειάζονται κατάλληλα κίνητρα και πολιτικές. Χρειάζεται ένα περιβάλλον που θα ενθαρρύνει την προσέλκυση επενδύσεων και την εισροή νέων κεφαλαίων στην Περιφέρεια. Ένα περιβάλλον που θα επιτρέψει την απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων του τόπου. Κι αυτό παραμένει μείζον ζητούμενο.
Είναι αλήθεια, ότι τη χρονιά που πέρασε η ελληνική οικονομία βρέθηκε σε καλύτερη κατάσταση, σε σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν. Η οικονομική ανάκαμψη ενισχύθηκε, το ίδιο οι εξαγωγές και ο τουρισμός. Οι δείκτες καταναλωτικής εμπιστοσύνης και επιχειρηματικών προσδοκιών βελτιώθηκαν. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΓΕΜΗ, το 2018 είχαμε πανελλαδικά μια έκρηξη δημιουργίας νέων επιχειρήσεων, με πάνω από 32.000 συστάσεις. Ενώ περιορίστηκαν ταυτόχρονα τα λουκέτα, με τις διαγραφές να φθάνουν λίγο πάνω από τις 18.500.
Ωστόσο, οι συνθήκες στο διεθνές και στο εγχώριο περιβάλλον παραμένουν ιδιαίτερα αβέβαιες. Τα εμπόδια που χαρακτηρίζουν το ευρύτερο περιβάλλον λειτουργίας των επιχειρήσεων, εξακολουθούν να υφίστανται. Και είναι σημαντικά. Είναι η έλλειψη ρευστότητας και η αδυναμία πρόσβασης σε χρηματοδότηση. Με τις τράπεζες να βρίσκονται σε αδράνεια, εδώ και χρόνια, έχοντας παγώσει την παροχή νέων πιστώσεων, ιδιαίτερα στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις. Είναι η υψηλή φορολογία, αλλά και μια σειρά ακόμη από αδυναμίες, που εξακολουθούν να καθηλώνουν τη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας:
– το πολύπλοκο και ασταθές φορολογικό περιβάλλον
– η ασάφεια και οι ελλείψεις στο κανονιστικό πλαίσιο για τις επενδύσεις,
– η γραφειοκρατία
Πρόβλημα είναι, επίσης, η αδυναμία παραγωγής καινοτομίας. Δεν είναι η πρώτη, ούτε η τελευταία φορά που θα το επισημάνουμε: καλώς ή κακώς ζούμε στην εποχή της οικονομίας της γνώσης. Η τεχνολογική πρόοδος και η καινοτομία αποτελούν στρατηγικούς μοχλούς ανάπτυξης, για κάθε χώρα που θέλει να διασφαλίσει συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας.
Η Ελλάδα, παρά τις χίλιες δυο ελλείψεις και αδυναμίες της, διαθέτει ένα σημαντικό πλεονέκτημα: ένα εξαιρετικό ανθρώπινο κεφάλαιο. Ένα υψηλού επιπέδου επιστημονικό και πνευματικό δυναμικό, που μπορεί να υποστηρίξει τόσο την παραγωγή γνώσης, όσο και την οικονομική της αξιοποίηση με τη μορφή της επιχειρηματικής καινοτομίας. Δυστυχώς, αυτό το κεφάλαιο δεν το έχουμε αξιοποιήσει επαρκώς μέχρι τώρα.
Έχουμε μια οικονομία που βασίζεται ακόμη σε δραστηριότητες υπηρεσιών χαμηλής έντασης γνώσης και σε μια παραγωγή που – στο μεγαλύτερο μέρος της – είναι προσανατολισμένη στην εγχώρια ζήτηση. Μας λείπουν ακόμη επιχειρήσεις, οι οποίες παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής εξειδίκευσης και προστιθέμενης αξίας. Το γιατί μας λείπουν είναι μεγάλη ιστορία. Το πώς θα αποκτήσουμε περισσότερες καινοτόμες επιχειρήσεις είναι το ζήτημα που οφείλει τώρα να μας απασχολήσει. Πρέπει να δημιουργήσουμε και στη χώρα μας και ιδιαίτερα στην Περιφέρεια, συνθήκες άνθισης της καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Και στην προσπάθεια αυτή είναι απαραίτητη η κινητοποίηση όλων. Της Πολιτείας, της Τοπικής και Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, των επιχειρηματικών φορέων, της ακαδημαϊκής κοινότητας. Η καινοτομία και η καινοτόμος επιχειρηματικότητα μπορούν να ανθίσουν, με την ανάληψη των κατάλληλων πρωτοβουλιών:
– Με την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου και περισσότερα κίνητρα για την ανάπτυξη των εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης.
– Με δημιουργία ειδικά σχεδιασμένων χρηματοδοτικών εργαλείων, σε συνδυασμό με την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και καθοδήγησης για την αξιοποίησή τους.
– Με την παροχή φορολογικών και άλλων κινήτρων, για ανάπτυξη δραστηριοτήτων στους τομείς που σχετίζονται με την έρευνα και ανάπτυξη και την καινοτομία.
– Με τη διευκόλυνση της πρόσβασης καινοτόμων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων σε διαγωνισμούς για κρατικές προμήθειες.
– Με τη δημιουργία τοπικών πυρήνων επιχειρηματικότητας, με συνεργασία τοπικής αυτοδιοίκησης, επιμελητηρίων και επιχειρηματικών φορέων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
– Με ενσωμάτωση των εννοιών της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας στο πλαίσιο της Εκπαίδευσης και στις δεξιότητες που αποκτά ένας μαθητής.
– Με ενίσχυση της διδασκαλίας στα αντικείμενα της Επιστήμης, της Τεχνολογίας, της Μηχανικής και των Μαθηματικών.
– Με στενότερη σύνδεση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την αγορά. Και με προγράμματα που ενθαρρύνουν τους φοιτητές να ξεκινήσουν τις δικές τους μικρές επιχειρήσεις, ακόμα και πριν την αποφοίτηση.
Χώρες που πρωτοπορούν στην καινοτομία, όπως το Ισραήλ, παρέχουν σημαντικά κίνητρα και ενισχύσεις για βιομηχανικές επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη. Κυρίως, όμως, αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στο ρόλο των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων. Ώστε αυτός να μην εξαντλείται μόνο στην έρευνα, αλλά να συμβάλει στη μεταφορά της καινοτομίας στην αγορά.
Υπάρχουν για το λόγο αυτό συγκεκριμένοι φορείς. Με αποστολή τόσο τον εντοπισμό των επιστημονικών ιδεών που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης, όσο και την αποτελεσματική εφαρμογή στην παραγωγή προϊόντων από τον ιδιωτικό τομέα. Σε αυτούς τους φορείς συμμετέχουν και επιχειρηματίες, ακαδημαϊκοί και υψηλόβαθμα στελέχη στο χώρο της Έρευνας και Ανάπτυξης. Σε αυτή την κατεύθυνση μπορούμε και πρέπει να επενδύσουμε και στην Ελλάδα. Στη χώρα μας λειτουργούν εξαιρετικά πανεπιστημιακά τμήματα. Η Πελοπόννησος ιδιαίτερα έχει το πλεονέκτημα να διαθέτει τα Πανεπιστήμια Πατρών και Πελοποννήσου, τα οποία πρέπει και μπορούν να λειτουργήσουν σε στενότερη σύνδεση με την αγορά και τις επιχειρήσεις της περιφέρειας.
Και βέβαια, παράλληλα με τις πολιτικές για την ενθάρρυνση της καινοτομίας, χρειάζονται δραστικές παρεμβάσεις για τη βελτίωση του ευρύτερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Ζήτημα πρώτης προτεραιότητας για την αγορά, δεν μπορεί παρά να αποτελεί η αποκατάσταση ομαλών συνθηκών χρηματοδότησης των επιχειρήσεων από το τραπεζικό σύστημα. Χωρίς υγιείς τράπεζες, χωρίς νέες πιστώσεις, δεν μπορούμε να μιλάμε για ανάκαμψη και ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Όσο η σημερινή κατάσταση συνεχίζεται, κάθε προσπάθεια είναι εκ των προτέρων καταδικασμένη. Χρειάζονται, λοιπόν, δραστικές λύσεις.
Πέρα από τη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης, ζητούμε και μια σειρά από στοχευμένες πολιτικές, οι οποίες θα επιτρέψουν στις επιχειρήσεις να ανακάμψουν και να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους.
– Χρειαζόμαστε ένα σταθερό και ανταγωνιστικό φορολογικό πλαίσιο.
– Χρειαζόμαστε παρεμβάσεις για μια αποτελεσματικότερη δημόσια διοίκηση και ποιοτική λειτουργία των θεσμών.
– Χρειαζόμαστε επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων: αποκρατικοποιήσεις, προσαρμογή της εργατικής νομοθεσίας στα ευρωπαϊκά δεδομένα, επιτάχυνση της διαδικασίας απονομής της δικαιοσύνης, αναμόρφωση του Πτωχευτικού Κώδικα, ολοκλήρωση του εθνικού και χωροταξικού σχεδιασμού και κωδικοποίηση των χρήσεων γης.
– Χρειαζόμαστε μια νέα εθνική πολιτική για τη μεταποίηση: με ανάδειξη και ενίσχυση δυναμικών κλάδων, με πολιτικές για τη μείωση του ενεργειακού κόστους, με νέα στρατηγική για τη χρηματοδότηση επενδύσεων.
– Χρειαζόμαστε μέτρα για την ενίσχυση της Μικρομεσαίας Επιχειρηματικότητας: ευέλικτα χρηματοδοτικά εργαλεία, κίνητρα και παρεμβάσεις που ευνοούν την επιχειρηματική μεγέθυνση, την καλλιέργεια δεξιοτήτων, την εξωστρέφεια, την πρόσβαση στην καινοτομία.
Η Πελοπόννησος διαθέτει σπουδαία συγκριτικά πλεονεκτήματα και δυναμικές επιχειρήσεις, οι οποίες μπορούν να κερδίσουν στο στοίχημα της εξωστρέφειας, της καινοτομίας, της ανταγωνιστικότητας. Αυτό που λείπει – κι αυτό που θα συνεχίσουμε να ζητούμε – είναι ένα περιβάλλον βιώσιμο, ένα γόνιμο έδαφος, στο οποίο θα μπορέσουν να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους και να οδηγήσουν την τοπική, αλλά και την εθνική μας οικονομία μπροστά.
Τα Επιμελητήρια θα συνεχίσουν να αναδεικνύουν τα προβλήματα και να προτείνουν λύσεις. Θα συνεχίσουν να στηρίζουν τις προσπάθειες των επιχειρήσεων. Θα συνεχίσουν να διεκδικούν καλύτερες προοπτικές για την ανάπτυξή τους».
